Leve de grote stad

« Voorgaand artikel | Overzicht | Volgend artikel »

 Mensenwerk
26 september 2005

"De Bijbel, zei K.H.Miskotte, is het woord over het woord aangaande het Woord." Miskotte schreef dit in oppositie tegen de zogenaamde gereformeerde orthodoxie. Orthodox heette in de vorige eeuw, en nu soms ook nog, de opvatting dat de Bijbel - "van kaft tot kaft" - Gods Woord is. Maar, aldus Miskotte, Gods Woord geschiedt, daar wordt van getuigd en over dat getuigenis is geschreven - in de Bijbel.

Waarom moet ik hier de laatste tijd vaak aan denken? Dat komt door alle discussie over de Islam, over de gewenste of noodzakelijke modernisering van de Islam, die zowel van binnenuit als van buitenaf wordt aangejaagd. In deze discussie komt ook aan de orde de opvatting die veel moslims koesteren, en die ook in deze kring als "orthodox" geldt, dat de Koran letterlijk uit de hemel is nedergedaald en dus van kaft tot kaft als Gods Woord moet worden gelezen.
Ik weet niet of ik in dit verband van modernisering moet spreken. Eigenlijk gaat het om iets wat helemaal niet zo modern is, om enige nederigheid of bescheidenheid. Het gaat om de erkenning dat alle godsdienst mensenwerk is.

Ook een heilig boek is een boek. Het is gedicteerd, opgeschreven, geredigeerd en gecanoniseerd. En het wordt vervolgens gelezen, voorgelezen, gehoord, geïnterpreteerd en zus of zo begrepen. En dit alles gebeurt in verschillende situaties, tijdperken en omstandigheden. Daar kunnen wij mensen niet omheen, daar komen we niet vanaf en daar komen we niet bovenuit. En dat is niet erg. Erg wordt het wanneer we het ontkennen. Dan gaan we ons als grootaandeelhouder van de Waarheid gedragen en is er geen grens meer tussen geloven en weten.

Wij mensen - dat zijn in het bijzonder wat de Koran de "mensen van het Boek" noemt, Joden en Christenen dus, en ook de moslims zelf. In onze huidige, interculturele situatie kan het geen kwaad elkaar zo te begrijpen, in onze betrekkelijkheid, als lezers met een menselijke maat.

Herman Meijer

dit artikel verscheen in het oktobernummer van Reveil