Leve de grote stad

« Voorgaand artikel | Overzicht | Volgend artikel »

 Over ras (19)
13 februari 2019

Na achttien afleveringen over ras de vraag: wat zijn we wijzer geworden (de lezer en ik)?

(1) Racisme bestaat in de vorm van maatschappelijke praktijken met een politieke oorsprong. Het is een gebruik van het concept 'ras', dat mensen groepeert om ze te vernederen, te onderwerpen, af te zonderen, uit te buiten of te vernietigen.

(2) Iets tegen racisme ondernemen begint met de vaststelling dat 'ras' deel is van het probleem en niet van de oplossing.

(3) Er is institutioneel racisme als er wetten en instituten zijn die op rasonderscheid zijn gebaseerd of daarvan stelselmatig gebruik maken. Dit is iets anders dan alledaags of structureel racisme.

(4) Structureel racisme is daar waar bijvoorbeeld de sociaaleconomische structuur een hiërarchie naar huidskleur vertoont, waar op die grond uitsluiting plaatsvindt en ongelijke behandeling in de openbare ruimte en op de werkvloer.

(5) Structureel racisme is vaak een gevolg van voorafgaand institutioneel racisme, bijvoorbeeld van slavernij of apartheid. Dit doet zich voor in voormalige koloniën, maar ook in moederlanden.

(6) Er is economisch gemotiveerd racisme, voor uitbuiting en gedwongen tewerkstelling, en politiek gemotiveerd racisme, voor onderwerping en gelijkschakeling, c.q. vernietiging. Economisch gemotiveerd racisme is op de terugtocht, omdat uitbuiting en gedwongen tewerkstelling meestal geen rasmotief nodig hebben. Politiek gemotiveerd racisme is actueel in migratiepolitiek en (quasi) terrorismebestrijding, ter onderdrukking en gelijkschakeling van bevolkingsgroepen.

(7) Diegenen die alledaags racisme vertonen hebben vaak geen idee van de oorsprong van hun denkbeelden. Vooroordelen verspreiden zich als virussen. Het zijn memen die zich ongevraagd in het brein kunnen nestelen. Het loont de moeite om hun (politieke) oorsprong te achterhalen. En lukt dat niet, zijn ze in ieder geval in beeld en kunnen ze onschadelijk gemaakt worden.

(8) Alledaags racisme wordt actief aangemoedigd via sociale media: islamofobie, anti-immigratie, antisemitisme, wit suprematisme, 'rassenleer', propaganda voor raszuiverheid; gespecialiseerde vloggers op Youtube vormen een ring van zelfbevestiging en een fuik voor kijkers. [zie De Correspondent : https://decorrespondent.nl/9149/aanbevolen-voor-jou-op-youtube-racisme-vrouwenhaat-en-antisemitisme/3767321634307-16bcb877 ]

(9) Racisme kan op verschillende manieren begrepen worden: als een politieke methode, als een besmettelijke ziekte, als een theorie over de mensheid. In werkelijkheid lopen die drie door elkaar. Voor het tegengaan van racisme betekent dat combineren van drie manieren: bestrijden, genezen en weerleggen.

(10) Bestrijden van racisme kan met alle democratische middelen. Sommige hebben meer effect dan andere. Niet zo effectief is het verwijt van racisme aan de racisten zelf. Effectiever is het om het bedachte 'ras' uit de politieke discussie te halen en de strijd aan te gaan over de bedoelingen die achter deze schijngestalte van dreiging schuilgaan.

(11) Genezen van racistische symptomen doen we het best, als we achter het ras de bedoelde mensen in persoon leren kennen en onze geschiedenis met hen delen. Het is de route waarin onze buurman Ali het beeld van 'de' Turken verdringt, in plaats van andersom.

(12) Weerleggen van de theorie dat de mensheid uit verschillende rassen zou bestaan, dat kan ook lnags verschillende wegen. Evolutionaire DNA-analyse toont aan dat er maar één mensenras Homo Sapiens bestaat. Uiterlijke verschillen zijn op kleine, variabele stukjes van ons genoom te herleiden. Individuele verschillen zijn vele malen groter dan groepsverschillen. Wat zeg je helemaal als je beweert dat de Masai herder uit Tanzania, de Xhosa arts uit Zuid-Afrika en de Antilliaanse filmacteur uit Rotterdam alle drie tot het zwarte ras behoren?

(13) Als het over racisme in Nederland gaat moeten allereerst de stemmen van de erfgenamen van het rijk worden gehoord. Dat zijn dus Aziatische, Afrikaanse, Amerikaanse en Europese Nederlanders met hun enorme variëteit aan herkomst, godsdienstigheid, uiterlijk en persoonlijke geschiedenis. Die stemmen maken ons wijzer over de structuur van ons racisme en over de omgang met immigratie.